QURBAN AIT – MEIIRIM MEREKESI
Asa qamqor erekshe meıirimdi Allanyń atymen bastaımyn! Barlyq maqtaý Allaǵa tán. Ardaqty Paıǵambarymyz Muhammedke Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn!
Barshańyzdy ısi musylman balasynyń ulyq meıramy – Qurban aıtpen shyn júrekten quttyqtaımyn! Sizderge Alladan amandyq, myqty saýlyq, mol yrys pen baq-bereke tileımin!
Alla qalasa, bıyl qasıetti Qurban aıt merekesi 6 maýsymda bastalady. Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy birqatar alys ta jaqyn musylman elderiniń ǵulamalarymen, pátýa shyǵarý ortalyqtarymen keńesip, osyndaı pátýa qabyldady.
Musylmansha qasıetti zulhıjja aıynyń alǵashqy on kúninde barynsha yntamen ǵıbadat etip, kóbirek izgi ister men jaqsy amaldar jasaýǵa tyrysqan abzal. Óıtkeni, qasıetti hadıs-sharıfterde osy aıda oryndalǵan ıgi isterdiń saýaby eselenip jazylatyny aıtylǵan.
Al arapa kúni oraza ustaý – súnnet amal. Shamasy kelmegen adamǵa oraza ustaý mindet emes. Paıǵambarymyz Muhammed (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Arapa kúni oraza ustaý arqyly Alladan ótken jáne kelesi jyldyń kúnásin keshirýdi úmit etemin» degen.
Baǵzy zamannan beri Islam dinin rýhanı tiregine aınaldyrǵan halqymyz Qurban aıtty aıryqsha daıyndyqpen qarsy alǵan. Maldyń semizin, jaramdysy men eń jaqsysyn qurbandyqqa shalyp, onyń etin turmystyq jaǵdaıy tómen adamǵa taratý, qonaq kútip, úlkenniń batasyn alý, syılyq-káde berý, renjitken jandy keshirý syndy amaldar – dástúrimizde qalyptasqan izgi qundylyqtar.
Halyq arasynda ult ustazy atanyp ketken Ahmet Baıtursynuly: «Din adamdy túzeıtin, tártipke salyp turatyn bir kúsh. Halyqtyń dini durys bolsa, rýhy da, joly da túzý bolady», – degen.
Shyn máninde, Qurban aıt – jalań qurbandyq emes, ol – ishki jan-dúnıeńdi tazartý men rýhanı turǵydan jańǵyrý degen sóz. Sultanmahmut Toraıǵyrov babamyz bir sózinde din shyn aqyl, ǵylymmen birlik etse ǵana shyn din bolatynyn, qur kóńilge senip, qulshylyq etý durys emes ekenin aıtqan.
Rasynda «qurban» sózi «jaqyn bolý», «jaqyndaý» degen uǵymdy bildiredi. Bul – shynaıy nıet pen Allaǵa degen súıispenshilikti pash etetin meıram. Ulyq merekeniń tárbıelik máni men maǵynasy osynda jatyr. Qasıetti Quranda «Haj» súresiniń 37-aıatynda: «Umytpańdar, olardyń eti de, qany da eshqashan Allaǵa jetpeıdi. Oǵan jetetin nárse – júrekterińizge uıalaǵan taqýalyqtaryń (shynaıy nıetteriń)» delingen.
Al ardaqty Paıǵambarymyz Muhammed (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Adam balasy Qurban aıt kúni qurban shalýdan ózge amalymen Allaǵa jaqyndaǵan emes...» dep, bul kúnderi Allaǵa unamdy ári eń súıikti amal – qurban shalý ekenin jetkizgen.
Bir sahaba ardaqty Paıǵambarymyzdan (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) qurban shalýdyń saýaby jaıly suraıdy. Sonda Alla Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Qurbannyń árbir qyly úshin bir saýap bar», – dep jaýap beredi. Sahaba taǵy da: «Ýa, Allanyń Elshisi, shalynǵan qurbandyq mal qoı bolsa, saýaby qandaı bolady?» dep suraǵanda Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Onyń árbir tal qyly úshin de bir saýap bar», – dep jaýap qaıyrǵan eken.
Materıaldyq múmkindigi bar, əri jolaýshy emes musylmanǵa qurbandyq shalý – ýəjip, musylmandyq mindet. Al shamasy kelmegen adamǵa Alla Taǵala mundaı mindet júktemegen. Aıt kúnderi az da bolsa sadaqa berip, qaraýsyz qalǵan qarttarǵa, jetimder men kópbalaly otbasylarǵa kóńil bólý – saýapty is.
Qurban aıt tek qurban shalýmen shektelmeıdi. Bul – aǵaıyn arasyn jaqyndata túsetin kún. Arazdasqan adamdar tatýlasyp, ózara keshirim jolyn ustanady. Aıt kúnderi týysqannyń basyn qosyp, qarym-qatynasty kúsheıtken abzal. Qurban aıt – otbasy qundylyǵyn arttyratyn mereke. Ata-anamyzǵa, bala-shaǵamyzǵa syılyq berip, olarǵa arnaıy kóńil bólip, barynsha qýantaıyq. Mundaıda óskeleń urpaq Qurban aıttyń qadiri men saýabyn sezinip, izgilikke umtylady, merekeni asyǵa kútedi.
Ózderińizge málim, Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy 2025 jyldy dinı qyzmet aıasynda «Islam jáne otbasy qundylyǵy» jyly dep jarııalady. Alla qalasa, ıgi bastama aıasynda qasıetti Qurban aıt kúnderi júzege asatyn izgi is-sharalar otbasy qundylyǵyn, januıa jarasymyn arttyrýǵa baǵyttalady. Sizderdi de osy bastamamyzǵa ún qosýǵa shaqyramyz.
Alla qalasa osy jyly da elimizde qurban shalý rásimi oflaın jáne onlaın formatta ótedi. Dinı basqarma halyqqa qolaıly jaǵdaı jasaý maqsatynda Qurban shalý rásimin qashyqtan ótkizýge arnalǵan qurban.muftyat.kz saıtyn iske qosty. Dinimizde qurbandyq shalý rásimin basqa bireýge tapsyryp, ony ókil ete alady. Demek, onlaın formatta qurbandyq shalýǵa tapsyrys bere alasyzdar. Qurbandyq eti muqtaj jandarǵa, ıaǵnı maqsatty oryndarǵa jetkiziledi.
Ózderińizge belgili, biz ótken jyly Qurban aıt kúnderi respýblıkalyq qaıyrymdylyq aktsııasyn uıymdastyrý úshin arnaıy jumys shtabyn qurdyq. Oǵan elimiz boıynsha 1388 din qyzmetkeri men «Zeket jáne qaıyrymdylyq» qorynyń eriktileri úles qosty. Nátıjesinde jalpy sany 40 778 mal qurbandyqqa shalynyp, 131 et qabyldaý pýnktterine jınalǵan qurbandyq eti 136 964 otbasyǵa jetkizildi.
Qurbandyq eti 358 mekemege, atap aıtqanda, múgedekter, zaǵıptar qoryna, aýrýhanalar men ardagerler úıine berildi. Bıyl da osy qaıyrymdylyq is-sharany joǵary deńgeıde uıymdastyrýǵa daıynbyz. Alla qalasa elimiz boıynsha 60 orynda qurban shalý rásimi júzege asady. Barsha jerlesterimdi ortaq saýapty iske úles qosýǵa úndeımin. Sizderdiń jasaǵan qaıyrymdylyq amaldaryńyz maqsatty oryndarǵa, naqty aıtqanda, meshitten kómek surap kelgen áleýmettik az qamtylǵan otbasylarǵa beriledi.
Osy rette aıta keter mańyzdy másele: jyl saıyn Qurban aıt kúnderi jekelegen azamattar, sonymen qatar keıbir bizge beımálim qorlar men uıymdar halyqty onlaın qurbandyq jasaýǵa úgittep keledi. Olardyń jeke múddelerine qatysty osyndaı is-áreketteri elimizdiń musylman jamaǵatyn aldańdatýda. Sondyqtan qaıyrymdylyq is-sharalardy jeke múddelerine qoldanatyn qorlardan saq bolýǵa shaqyramyz.
Qoja Ahmet Iasaýı babamyz bir danalyq sózinde Haqqa qyzmet halyqqa qyzmet etýden bastalatynyn aıtqan. Bul – halyqtyń razylyǵy – Haqtyń razylyǵynda degen sóz. Osy rette elimizdegi barsha sharýa qojalyqtarynyń qojaıyndaryn mal qunyn qoldan kótermeı, halyqqa ońtaıly baǵany usynýǵa shaqyramyn.
Árıne, eńbektiń aqtalǵany jaqsy. Degenmen biz «paıda oılama, ar oıla» degen qanatty sózge mán bergen halyqpyz. Alla Taǵala halyqqa jasaǵan jaqsylyqtaryńyzdy ózderińizge eselep beredi. Óıtkeni Jaratýshy Jabbar Iemiz Quranda «Baqara» súresiniń 272-aıatynda: «Árbir jaqsy nárseden jasaǵan qaıyr-sadaqalaryń (saýaby) ózderińe tolyq qaıtarylady, senderge ádiletsizdik istelmeıdi» dep, musylman balasyn zor qýanyshty habarmen súıinshilegen.
Sonymen qatar, barsha kásipkerlerdi turǵyndar kúnde tutynatyn áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik baǵasyna múmkindiginshe jeńildik jasaýǵa úndeımin. Allanyń raqym nury tógiletin Qurban aıtta jurtymyzǵa jaqsylyq jasap, kópshiliktiń alǵysyn alaıyq, aǵaıyn!
Halqymyz: «Jyrtyq úıdiń Qudaıy bar» degen. Bul – muqtaj adamdy qýanyshqa bólegen pende mindetti túrde Allanyń ıgiligine keneledi degen sóz. Alla Taǵala shalǵan qurbandyǵymyzdy, bergen sadaqamyzdy qabyl etip, eki dúnıe nyǵmetin násip etkeı! Áýmın!
Naýryzbaı qajy TAǴANULY,
QMDB Tóraǵasy, Bas múftı
