ZÚLHIJJA AIYNYŃ ALǴAShQY ON KÚNINDE QANDAI AMALDAR JASAIMYZ?

Igi isterge umtylýdyń uly mezgilderiniń biri – Zúlhıjja aıynyń alǵashqy on kúni. Alla Taǵala bul kúnderdi jyldyń basqa barlyq kúnderinen artyq etken. Ibn Abbas (Alla oǵan razy bolsyn) Paıǵambarymyzdan (oǵan Allanyń sálemi men ıgiligi bolsyn) jetkizgen hadıste bylaı delinedi: «Bul (zýlhıjja aıynyń alǵashqy) on kúninde jasalǵan izgi amaldar Alla Taǵalaǵa basqa kúnderdegi amaldarǵa qaraǵandv súıikti.» (Buharı rıýaıaty).

Taǵy bir hadıste Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń sálemi men ıgiligi bolsyn) bylaı degen: «Rasynda, Rabbylaryńnyń kúnderiniń ishinde raqym jeli esetin mezgilderi bar. Solarǵa umtylyńdar. Múmkin, senderdiń birińe sol jelden tıip, eki dúnıelik baqytqa keneldiredi» (Tabaranı).

Bul on kúnde kóp izgi amal jasaý – Qudaıdyń raqymyna bólenýdiń múmkindigi. Namaz, oraza, Quran oqý, zikir aıtý, ıstıǵfar (keshirim tileý) sııaqty ǵıbadattarǵa kóbirek kóńil bólý kerek.

Bul kúnderdiń artyqshylyǵy birneshe sebepke baılanysty:
    •    Alla Taǵala bul kúndermen ant etken: «Tańǵa sert! (Zýlhıjja aıyndaǵy alǵashqy) on kúnge sert!» (Fájr, 1–2). Ibn Abbas, Ibn Zýbaır, Mýjahıd jáne basqalar bul túnder – Zúlhıjja aıynyń alǵashqy on túni ekenin aıtqan.
    •    Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bul kúnderdi dúnıedegi eń jaqsy kúnder dep sıpattaǵan.
    •    Bul kúnderde izgi amaldar jasaýǵa erekshe úndegen.
    •    Kóp zikir aıtý – tápsirlerde kelgendeı, Paıǵambarymyz: «Bul kúnderde Allaǵa eń súıikti is – zikir aıtý: «Allahý ákbar, lá ıláhá ıllallah, álhamdý lılláh» deńder» – degen (Ahmad).
    •    Bul kúnderde Arafa kúni bar – onda din kemeline jetken. Bul kúnde oraza ustaý eki jyldyq kúnáni jýyp-shaıyp, keshiriledi.
    •    Bul kúnderde Qurban aıt jáne qajylyq bolady – bul ǵıbadattar basqa kúnderde kezdespeıtin uly amaldar.

Musylman bul múmkindikti qalaı paıdalanýy kerek:
    •    Oraza: Toǵyz kún oraza tutý – súnnet. Ásirese Arafa kúni.
    •    Zikir aıtý: Takbır, tahmıd, tálhıl aıtý. Er adamdar daýystap, áıelder ishterinen aıtady.
    •    Qajylyq: Qajylyq pen ýmra – osy kúnderdiń eń abzal isteriniń biri.
    •    Izgi ister: Namaz, Quran oqý, sadaqa berý, ata-anaǵa jaqsylyq jasaý, aǵaıyn-týyspen qarym-qatynas, t.b.
    •    Qurbandyq shalý: Alla razylyǵy úshin mal shalý – úlken saýap.
    •    Shynaıy táýbe: Bul kúnderde kúnádan arylyp, shyn júrekten táýbe etý – óte mańyzdy. Óıtkeni ajal kútpeıdi.

Múmin bul kúnderdiń qadirin bilip, barynsha saýap jınaýǵa tyrysýy kerek. Izgi amaldarǵa asyǵý, kúndizdi qur ótkizbeı, árbir sátti Allanyń razylyǵyna paıdalanýǵa umtylý – naǵyz jetistik. Óıtkeni, Paıǵambarymyz aıtqandaı: «Kim tozańnyń salmaǵyndaı jaqsylyq jasasa – sony kóredi. Kim tozańnyń salmaǵyndaı jamandyq jasasa – sony kóredi» («Zalzala» súresi: 7–8).

Abdýlahad SMANOV, «Áziret Sultan» meshitiniń naıb ımamy, PHD doktor