Zulhıjja aıynyń 5-kúni: Zúl-hıjja aıy – tákapparlyq pen menmendikti qurban etý mezgili
Tákapparlyq – ózińdi ózgeden artyq kórý, ózgelerdi mensinbeý, ózin joǵary qoıý. Bul – adamdy qoǵamnan oqshaýlap, baqytsyzdyqqa ákeletin sıpat. Tákappar adamdy eshkim unatpaıdy. Sebebi ol meıirimdilik pen qarapaıymdylyqtan ada bolady. Tákapparlyq – júrekke túsken asa aýyr dert. Bul dert Ibilisti Allanyń raqymynan máńgilikke alystatyp, laǵynetke ushyratty. Ibilis óziniń tákápparlyǵymen Adamǵa sájde etýden bas tartty. Alla Taǵala Quranda: «Iblıs: "Men odan artyqpyn. Meni ottan jarattyń, al ony topyraqtan jarattyń", – dedi» (Aǵraf súresi, 12-aıat) dep onyń astamshyldyǵyn áshkere etti. Tákapparlyq – adamdardyń Allaǵa ıman keltirýine eń úlken tosqaýyldardyń biri. Óıtkeni tákáppar adam haq sózdi qabyldaýǵa moıynsunbaıdy. Paıǵambarymyz Muhammed(Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn) bul týraly: «Júreginde tozańdaı tákápparlyǵy bar adam jánnatqa kirmeıdi» (Mýslım, Iman, 147) dep eskertken.
Tákapparlyq adamnyń júregin qaraıtyp, kózin soqyr, qulaǵyn kereń etedi. Mundaı júrek aqıqatty tanymaıdy, meıirimdilikti sezbeıdi. Tákapparlyq – ózińdi ǵana joǵary kórip, ózgelerdi elemeýge ıtermeleıtin, adamnyń júregin tasqa aınaldyratyn rýhanı indet. Bul dertke shaldyqqan adam basqalardyń pikirin qabyldamaıdy, tipti óziniń qateligin de moıyndamaıdy. Ol ózin barsha jaratylystan joǵary qoıyp, ýaqyt óte kele tipti Qudaıdyń ornyna ózin qoıǵysy keledi. Mundaı mysaldy tarıhtan kórýge bolady. Perǵaýyn halyqqa: «Men senderdiń eń uly Rabbylaryńmyn» (Názıǵat súresi, 24-aıat) degen. Alla Taǵala ony mysal ete otyryp, tákápparlyqtyń túbi – apat ekenin úıretedi.
Tákáppar adam qoǵamnan alystap, aınalasyna tek zııan keltiredi. Ol ózgege janashyr bolmaıdy, shyn júrekten járdem bermeıdi. Ondaı adamnyń júreginde tynyshtyq bolmaıdy. Júreginen qýanysh ketken jan ómirdiń qyzyǵyn sezine almaıdy. Qansha baılyq, ataq-dańq ıesi bolsa da, kóńili mazasyz, jany kúızeliste bolady. Sebebi Alla Taǵala Quranda: «Alla tákápparlanyp júrgen kókirek kergendi jaqsy kórmeıdi» (Náhl súresi, 23-aıat) dep, mundaı adamnyń raqymnan alysta ekenin aıtqan.
Tákapparlyq – tek jeke adamǵa emes, búkil qoǵamǵa juǵatyn indet. Ol oba sekildi júrekterge taralyp, tutas bir ulttyń ahlaǵyn búldiredi. Soqyr adam qalaı kórmese, tákáppar adam da shyndyqty kórmeıdi. Myńqaý adam qalaı estimese, tákáppar adamǵa aıtylǵan nasıhat pen eskertýdiń de paıdasy joq. Tákapparlyqpen aýyrǵan qaýym ózderin ózgelerden joǵary sanap, aqyry qoǵamnyń daǵdarysyna, rýhanı quldyraýyna sebep bolady. Ondaı qaýymnyń bolashaǵy bolmaıdy.
Al qarapaıym, kishipeıil adam árqashan Rabbysyn eske alady. Ol ózin basqalardan joǵary sanamaıdy, kerisinshe, kishireıip, Allanyń quzyryna moıynsunady. Mundaı adam adamdarmen jarasymdy ómir súrip, aınalasyna tek jaqsylyq nuryn shashady. Janashyrlyq, izgilik, kómektesý, sabyr jáne keshirim – onyń tabıǵı bolmysy bolady. Ol tynysh ári baqytty ómir súredi. Sebebi ol árbir amalyn Allanyń razylyǵy úshin oryndaıdy. Quranda: «Rahmannyń quldary – jer betinde qarapaıym júretinder...» (Fýrqan súresi, 63-aıat) dep Alla olardyń sıpattaryn maqtaıdy.
Islam – adam balasynyń eki dúnıede de baqytty bolýyn kózdeıtin din. Alla Taǵala tákápparlyqtan qaıtaryp, qarapaıym bolýǵa, nápsini tyıyp, kishipeıil bolýǵa shaqyrady. Bul – shynaıy baqytqa jetkizetin jol. Zúl-Hıjja aıynyń alǵashqy on kúni – musylmannyń rýhanı tazarýy men kúnálardan arylýy úshin erekshe múmkindik. Bul kúnderi tákápparlyq pen menmendikti qurban etip, shyn yqylaspen Allaǵa moıynsuný – eń uly qurbandyq. Kimde-kim nápsisin jeńip, óziniń menmendigin basa bilse, kishipeıildilikke bet bursa – sol adam ǵana shynaıy qutylýshy bolady. Óıtkeni Paıǵambarymyz (Allanyń oǵan ıgiligi men sálemi bolsyn): «Kim Alla razylyǵy úshin kishipeıil bolsa, Alla ony kóteredi» (Mýslım, Bırr, 69) dep súıinshilegen.
Ersaıyn Sákenov, «Áziret Sultan» meshitiniń ustazy, Ál-Ázhar ýnıversıtetiniń túlegi
