ShÁKÁRIM BYLAI DEIDI...

Shákárim óziniń "ÚSh ANYQ" degen eńbeginde, úsh anyq bar deıdi.

BIRINShI anyq - Qudaı.  Búkil halyqtar, búkil el, jer sharynda qansha din bar barlyǵy bir qudaı bar ekendigine senedi.

EKINShI anyq - adamnyń jany máńgilik ekendigi.

ÚShINShI anyq - adamnyń janynyń eki dúnıede de, azyǵy bar ekeni anyq deıdi.

Ol ujdan deıdi. Ujdan úsh nárseden turady: ol - ÁDILET, YNSAP, MEIIRIM. Sondyqtan, eger adam azyǵyn alyp ómir súrse deıdi, ıaǵnı ujdanymen ómir súrse ony máńgilik rahat kútip tur. Al eger ujdanyn alyp úlgermese, jańaǵy aıtqan ádilet, ynsap, meırimmen ómir súrmeı, ədiletsiz ómir súrse, bireýge qııanat jasasa, júreginde meırim bolmasa ony máńgilik azap kútip tur deıdi. Sondyqtan, bizdiń janymyz nege bireýge jaqsylyq jasaǵanda qýanady?

Óıtkeni, bolashaqta o dúnıede báıge alatynyn sezip tur deıdi. Máńgilik azap bary, máńgilik rahat bary anyq.

Sondyqtan Shákárimniń  bir óleńinde:

"Asyl izdep asyldy ala surar" - deıdi. Asyl degen jan ǵoı, al jan qudaıdy izdeıdi.

"Ólmes janǵa ózgermes oryn kerek" - deıdi. Sonda ózgermes oryn jumaq qoı. Máńgilik baqılyq, ony amal deıdi dinde.

 "Fánı dene boıaýǵa maqtanady,

Jan tózbeıdi sol úshin saqtanady.

Ólmes janǵa ózgermes oryn kerek,

Sondaı iske umtylsaq shattanady".

Iaǵnı, mundaǵy "Fánı dene boıaýǵa maqtanady" degeni, óletin dene qunyn joıatyn, jańaǵy boıaý sııaqty jýsań, ketip qalatyn, qunyn joıatyn turaqsyz istermen aınalysady. MYSALY:

Ataq, mansap, baılyq bári turaqsyz, boıaý syndy, jýsań ketip qalatyn nərseler.

"Maqtan úshin jan qalsa eskerýsiz,

Onyń orny ne boldy baıqadyńyz" - deıdi.

Onyń oryny, árıne, tozaq.

"Adamnyń eń asyly - qııanatsyz aq peıil, adamnyń eń jasyǵy - taıǵaq minez eki sóz" - deıdi.

Adamnyń eń asyly eshkimge qııanat jasamaǵan adam.

Ol meıli nadan bolýy múmkin, álipti taıaq dep tanymaýy da múmkin, biraq eshkimge qylshyqtaı qııanat jasamasa, sol áýlıe.

ShÁKÁRIM atamyz  bir óleńinde:

"Syrtqy sóziń shyn bolsa,

Ishiń tolǵan jyn bolsa,

Júregińde min bolsa,

Aıtqan sóziń em emes.

Júregi taza adamdar,

Zulymdyqtan amandar,

Áýlıeden kem emes" - deıdi.

Qazirgi kezde biz bárin bilimge artyp qoıdyq. Kerisinshe adam qııanatshyl bolsa, ári bilimdi bolsa odan asqan jaýyz, odan asqan aılaker, odan asqan zııandy adam bolmaıdy, qazirgi qoǵamda sony kózimiz kórip otyr. Kerisinshe, adam bilimsiz bolsyn, kózi ashylmaǵan nadan bolsyn, eshkimge qııanaty bolmasa, ondaı adam - ÁÝLIE.

Jaras KABIShEV