RADIKALDY AǴYMDAR QAIDAN ShYǴADY?

Ókinishke oraı, أهل الإفراط والتفريط ıaǵnı, asyra silteýshiler men shekten shyǵýshylar bolǵan destrýktıvti jáne radıkaldy aǵymdar úkimetke qarsy kózqarasty ustanyp, zaıyrlylyqty jaqtaýshylardy adasqan deıdi. Tipti keıbiri shamadan shyǵyp zań oryndaýshylardy kápir deıdi. Otyz jyl buryn qabyldanǵan konstıtýtsııany, egemendikti syltaý qylyp olardyń kápir ekenine dálel kórsetetin.

‎وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَٓا اَنْزَلَ اللّٰهُ … اِلٰى اٰخِرِ

(Kimde-kim Allahtyń ámirimen úkim júrgizbese...(Maıda súresi, 44) aıatyn olar, aıǵaq retinde qoldanady. Baıǵustar mynany bilmeı otyr ǵoı: (و من لم يحكم) sóziniń maǵynasy (من لم يصدق) ıaǵnı úkim júrgizbese degeni moıyndamasa degen maǵynada aıtylǵany. Aıat pen hadıstiń maǵynasyn durys túsinbeı zańnamalyq júıege qarsy shyǵatyndarǵa ne deısiń! Negizinde olar úkimetke qarsy shyǵyp, narazy bolǵany ras, degenmen olar ozbyrlyqtyń kókesin shaqyrdy. Iaǵnı, bolmaıtyn, múmkin emes nárseni talap etý ózi-ózine jamandyq jasaý degeni.

Bólshekteri kúnáharlardan quralǵan úkimet, tolyqqandy beıkúná bola almaıdy. Demek, úkimettiń jaqsylyǵy jamandyǵynan kóp pe, az ba, soǵan qaraý kerek. Áıtpese árıne eshqandaı jamandyǵy joq úkimet bolmaıtyny barshaǵa málim. Ony talap etýdiń ózi orynsyz. Men ondaı kisilerdi «anarhıst» der edim. Óıtkeni, ondaı adamdar – Qudaı saqtasyn – myń jyl ómir súrip nebir úkimetti kórse, qııalǵa berilip báribir rıza bolmaıdy. Álgindeı qııaldyń jeteginde júrip buzýǵa degen nıet paıda bolady. Sóıtip álgindeı sýrette kórip buzýǵa daıyn turady.

Olaı bolsa, mundaı kisilerdiń ózderi jaman dep júrgen úkimettiń nazarynda ózderi «anarhıst», «búlikshiler» diń tap ózi bolady. Óıtkeni, ustanǵan joldary iritki salý, eldi ydyratý, búlik shyǵarý.

Islamtanýshy, Ph.D doktory Temýr Amanqul