QAJYLYQ – ÓMIRIŃDI ÓZGERTETIN QULShYLYQ
Alla Taǵala qasıetti kitabymyz Qurannyń «Haj» súresiniń 26-28 aıattarynda bylaı baıandaıdy: «Áıtse de, kezinde Ibrahımge qasıetti Úıdiń (Qaǵbanyń) ornyn (qulshylyq etetin jer retinde) belgilep bergenimizde oǵan: «Maǵan esh nárseni serik etip qospa. Úıimdi ony taýap etetinder, onda qııamda (tikesinen tik) turyp, rýkýǵ jasap (ıilip) ári sájde etip qulshylyq etetinder úshin taza usta» dep buıyrǵan edik. Adamdarǵa «Qajylyqqa kelińder» dep jar sal. (Barlyq adamdardy qajylyqqa shaqyr). Olar saǵan meıli jaıaý-jalpy, meıli uzaq joldan aryp-ashqan túıelerge minip bolsa da dúnıeniń túkpir-túkpirinen (tórt buryshynan) kelsin. Kelip, qajylyqta ózderin kútip turǵan kóptegen (rýhanı hám dúnıelik) paıdalardy kórsin. Sondaı-aq Allanyń ózderine rızyq etip bergen maldy belgili kúnderde Allanyń atyn atap, qurbandyqqa shalsyn. Sóıtip qurbandyqqa shalynǵan maldyń etinen ózderiń de jeńder, paqyrlar men kedeılerge de jegizińder!».
Biz bul aıattan Alla Taǵala musylman úmbetine qasıetti úıdi, ıaǵnı Qaǵbany taýap etip, onda qııamda (tikesinen tik) turyp, rýkýǵ jasap (ıilip) ári sájde etip, qulshylyq jasaıtyn jer retinde belgilep bergenin túsinemiz. Demek qajylyqqa barýdaǵy negizgi maqsat pen nıet – Allaǵa qulshylyq etý.
Alla Taǵala joǵaryda keltirilgen aıattyń jalǵasynda: «…meıli jaıaý-jalpy, meıli uzaq joldan aryp-ashqan túıelerge minip bolsa da dúnıeniń túkpir-túkpirinen (tórt buryshynan) kelsin» deıdi. Adam balasy Allanyń rızalyǵyn alý úshin qandaı qıyndyq bolsa da oǵan tózip, alys sapar bolsa da qajylyqqa baryp, ózine júktelgen paryz amaldy yqylaspen oryndaýǵa tyrysady. Iá, Mekke men Mádına jaqyn jer emes. Alaıda musylman balasyn Mekke men Mádına qalasyna aıaǵy emes, yqylasy jetelep barady. Yqylasty pende úshin jerdiń alystyǵy, sapardyń qıyndyǵy másele emes. Allaǵa degen mahabbat barlyq synaqty sabyrǵa jeńdirýge jeteleıdi.
Jaratýshy Jabbar Iemiz aıattyń jalǵasynda: «kelip, qajylyqta ózderin kútip turǵan kóptegen (rýhanı hám dúnılik) paıdalardy kórsin…» deıdi. Qajylyq – adam ómirin ózgertetin qulshylyq. Ulyq sapardyń musylmanǵa berer rýhanı paıdalary óte kóp. Óıtkeni qajylyq – búkil bolmysyńmen, shynaıy nıet-yqylasyńmen, mal-dúnıeńmen, densaýlyǵyńmen jasaıtyn uly qulshylyq.
Islam dinindegi kóptegen qulshylyq túrleri jamaǵatpen birge oryndalady. Musylmandar kúnine bes ýaqyt namazdy bir jerde, ıaǵnı meshitte oqýǵa tyrysady. Allanyń úıinde kúnine bes ret bir-birine jolyqqan jamaǵattyń baýyrmaldyq qasıeti bekı túsedi. Odan bólek kópshilikpen oqylatyn juma, Oraza aıt, Qurban aıt, taraýyq namazdary musylman úmbetin meshitke toptastyrady. Alla Taǵala budan bólek dúnıeniń tórt buryshyndaǵy musylmandardy qasıetti Qaǵbaǵa birneshe kúnge jınap, bir-birimen baýyrlastyrady. Bul – Allanyń hıkmeti.
Qajylyqta pendeniń taqýalyǵy artady. Joǵaryda keltirilgen aıattyń jalǵasynda: «Sondaı-aq Allanyń ózderine rızyq etip bergen maldy belgili kúnderde Allanyń atyn atap, qurbandyqqa shalsyn…» delingen. Paıǵambarymyz Muhammed (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) hadısteriniń birinde: «Adam balasy Qurban aıt kúni qurban shalýdan súıikti basqa ispen Alla Taǵalaǵa jaqyndaǵan emes… Sondyqtan qurbandaryńdy kóńil rızashylyǵymen shalyńdar» degen.
Qurbandyq shalý adam balasyn taqýalyqqa jeteleıdi. Óıtkeni musylman qurbandyǵyn shynaıy nıetpen, Alla razylyǵy úshin shalady. Alla Taǵala pendesiniń amalyna emes, nıetine qaraıdy. Sondyqtan Islam dini nıetke mán beredi. Shyn máninde búkil álemniń Jaratýshysy bolǵan Rabbymyz adamnyń shalǵan qurbandyǵyna muqtaj emes. Alla tek shynaıy nıetpen jasalǵan qulshylyqty qabyl etedi. Sondyqtan Quranda mynadaı aıattar keltirilgen: «Allaǵa olardyń etteri de, qandary da jetpeıdi. Alaıda Oǵan senderdiń taqýalyqtaryń ǵana jetedi» («Haj» súresi, 37-aıat).
«Haj» súresiniń 28-aıatynyń jalǵasynda: «…Sóıtip qurbandyqqa shalynǵan maldyń etinen ózderiń de jeńder, paqyrlar men kedeılerge de jegizińder!» delingen. Qurbandyq etiniń muqtaj jandarǵa taratylýynyń máni úlken. Baı musylman qurbandyq shalǵannan keıin onyń etin kómekke zárý adamdarǵa taratý arqyly boıyndaǵy qatygezdik, tákapparlyq sekildi jaǵymsyz sıpattardan aryla bastaıdy. Óıtkeni sadaqa berý – musylmandardyń arasyna meıirimdik syndy sezimdi uıalatatyn saýaby mol is.
Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy qajylarymyzdyń durys qulshylyq jasaýyn úılestirý maqsatynda Qajylyq mıssııasyn quryp, jumys tobyn bekitti. Mıssııa quramyna elimizge tanymal ustazdar men ǵalymdar, ımamdar men bilikti mamandar endi. Dinı basqarma janyndaǵy Ýaǵyz-nasıhat bólimi qajylyq sapary kezinde ýaǵyz aıtý jumystaryn úılestiredi. Al Sharıǵat jáne pátýa bóliminiń mamandary qajylyq saparyna qatysty suraqtardyń jaýabyn berip, ózekti dinı máselelerge qatysty pátýa shyǵaryp, qajylarymyzdy qulaǵdar etip otyrady.
Sonymen qatar Qajylyq mıssııasymen bara jatqan dárigerlerimiz de otandastarymyzǵa medıtsınalyq qyzmet kórsetip, der kezinde em-dom jasaý is-sharalaryn júzege asyrmaq. Al aqparat salasynyń mamandary qajylyqtan tikeleı reportajdar jasap, jańalyqtardy der kezinde jetkizedi.
Alla Taǵala barsha musylman úmbetine qabyl bolǵan qajylyqty násip etip, otandastyrymyzdyń elimizge aman-esen oralyp, otbasymen qaýyshýyn jazǵaı. Ámın!
Naýryzbaı qajy TAǴANULY
