DÚNIENIŃ EŃ ABZAL KÚNDERI
Eger Ramazan aıynyń sońǵy on túni – dúnıeniń eń qasıetti túnderi bolsa, onda Zúlhıjjá aıynyń alǵashqy on kúni – dúnıeniń eń abzal, eń berekeli kúnderi. Osy berekeli kúnder men qasıetti sátterdi tıimdi paıdalanýǵa eń laıyqty úmbet – bizbiz. Óıtkeni biz – ómir jasy eń qysqa úmbetpiz. Biraq, Uly Rabbymyz bizge erekshe meıirim jasap, quldarynyń amaldaryn eselep saýapqa aınaldyratyn qasıetti mekender men berekeli mezgilder syılady. Bul kúnder – duǵa-tilekterdiń qabyl bolatyn sátteri. Endeshe, saýap jınaýǵa jáne joǵary dárejelerge jetýge bel baılaıtyndar bar ma?
Mine, Zúlhıjjá aıynyń alǵashqy on kúni kelip jetti. Bul jaıly Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Alla Taǵalaǵa izgi amaldar osy on kúndegideı súıikti bolatyn basqa kúnder joq», - degen. (Buharı rıýaıat etken)
Eger Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń sálemi bolsyn) izgi amaldarǵa yntalandyrǵan bolsa, onda sharıǵatty túsinýdiń máni – qaı amaldyń abzal, qaısysynyń saýaby kóbirek ekenin tanýda jatyr. Zer salyp qarasaq, bul kúnderdiń eń úlken ǵıbadaty – Allany eske alý (zikir). Shyn máninde, zikir – barlyq qulshylyqtardyń máni men negizi. Eń kóp saýap alatyn namaz oqýshylar – namazdarynda Allany eń kóp eske alatyndar. Eń abzal oraza tutýshylar – oraza kúıi Allany eń kóp zikir etetinder. Eń saýapty qajylar – ıhramdaǵy hálderinde Allany kóp eske alatyndar. Eń qaıyrly sadaqa berýshiler – sadaqa bererde Allany eń kóp eske alatyndar.
Haziret Omar (Alla odan razy bolsyn): «Allany eske alý barlyq jaqsylyqtardy ózine jınap aldy», – degen. Al Ibn Abbastan:
— «Qaı amal eń abzal?» — dep suraǵanda, ol:
— «Allany eske alý – eń abzal», — dep jaýap bergen.
Sol sekildi Salman Farısıden:
— «Qaı amal abzal?» — dep suraǵanda, ol:
— «Quran oqymaısyń ba? Onda: Allany eske alý – eń úlkeni delingen ǵoı», - dep jaýap beredi. («Ankabýt» súresi, 45-aıat)
Zikir degen ne?
Eger zikirdiń dárejesi osynshalyq bıik bolsa, onyń shynaıy maǵynasy qandaı? Zikir — bul jaı ǵana tilmen aıtylatyn sózder emes. Naǵyz zikir – júrek pen tildiń úndestigimen oryndalatyn Allany eske alý. Qýanyshty jan – Allany eske alatyn tili bar, júregi Uly Rabbysyn ulyqtaıtyn jan.
Zikirdiń túrleri kóp. Sonyń biri – Allanyń ámirleri kelgende Ony eske alý, mysaly: «Ýa, ıman keltirgender! Juma kúni azan aıtylyp namazǵa shaqyrylǵanda, dereý (qutba tyńdap, namaz oqý arqyly) Allany zikir etýge asyǵyńdar, sharýalaryń men saýda-sattyqty doǵara turyńdar. Bile bilseńder, bul ózderiń úshin áldeqaıda qaıyrly bolmaq», degen. («Juma» súresi, 9-aıat)
Sol sııaqty Alla tyıym salǵan nárseler kelgende de zikir bolady. Mysaly: «Aıattarymyz jaıly mazaq pen kekesinge toly alyp-qashpa áńgime aıtyp otyrǵandardy kórseń, olar basqa áńgimege kóshpeıinshe, olardan irgeńdi aýlaq sal. Eger shaıtan saǵan muny umyttyrsa, esińe túser-túspes ol jerden ketip qal. Zalym qaýymmen birge bir sát te otyrma», degen. («Ánǵam» súresi, 68-aıat)
Sondaı-aq Allany eske alý – kúndelikti ómirdegi jaǵdaılarda da oryn alady: tamaq ishkende, uıqyǵa jatarda, oıanǵanda jáne t.b. Bular – kúndelikti duǵalar. Olardy aıtý — ekijúzdilerdiń sıpatynan alystatatyn qorǵan, óıtkeni Quranda: «Sondaı-aq, Allany óte az eske alady», degen. («Nısa» súresi, 142-aıat)
Zikir – Allanyń jolymen júrý. Iaǵnı: «Al kimde-kim Meni eske alýdan bas tartyp, Kitabymnan syrt aınalsa, onyń dúnıedegi tirshiligi tarshylyq pen qıyndyqqa toly bolady ári qııamet kúni ony kórsoqyr etip tiriltip, mahsharǵa da sý qarańǵy soqyr kúıinde keltiremiz», degen. («TaHa» súresi, 124-aıat)
Zikir – ómir boıy Allanyń baqylaýynda ekenimizdi umytpaý, ár isimizde yqylas tanytý. Alla Taǵala aıtady: «Namaz bitken soń jer betine tarap, Allanyń keńshiligin izdeńder jáne Allany kóp eske alyńdar, bálkim, tabysqa jetersińder». («Juma» súresi, 10-aıat)
Qorytyndy
Mine, osydan keıin zikirdiń uly máni jáne ony jasaýshylardyń joǵary dárejesi anyq kórinedi.
Alla Taǵala: «Meni eske alyńdar, Men de senderdi eske alamyn», - deıdi. Rabbymyzdyń bizdi eske alýy – qandaı uly mártebe!
Aqyldy, dindar musylman árbir ıgilikke úles qosýǵa tyrysýy kerek. Sebebi, Allanyń saýdasynda utatyn adam – qaı amaldyń eń tıimdi, eń paıdaly ekenin biletin jan. Árbir ǵıbadat Allanyń tańdaýy men ýaqyttaǵy ereksheligine baılanysty ártúrli bolady. Allaǵa eń súıikti amal – paıdasy kóp, júrekpen shynaıy, ata-anaǵa jaqsylyq, týystyq qatynasty saqtaý sekildi amaldar. Sondaı-aq, ǵylym úırený – barlyq nápil ǵıbadattardan abzal.
Aqyrynda, ózime de, sizderge de osy on kúnderdi jaqsy amalmen ótkizip, ómirimizdiń ár sátin tıimdi paıdalanyp qalýdy eske salamyn. Alla barshamyzǵa uzaq ǵumyr, jaqsy amal, shynaıy nıet pen tereń túsinik násip etsin!
Abdýlahad SMANOV, «Áziret Sultan» meshitiniń naıb ımamy, PHD doktor
