BOI TAZALYǴYNYŃ KEI ÁDEBI

قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: اِغْسِلُوا ثِيَابَكُمْ وَخُذُوا مِنْ شُعُورِكُمْ وَاسْتَاكُوا وَتَزَيَّنُوا وَتَنَظَّفُوا. (الجامع الصغير)

Paıǵambarymyz (s.a.ý.) bylaı deıdi: “Kıim-keshekterińdi jýyńdar, saqal-shashtaryńdy qysqartyńdar, mısýak qoldanyńdar, (ádemi kıinip) sándenińder, boılaryńdy (kirden tazartyp, hosh ıis jaǵyp) taza ustańdar”. (Sýıýtı, ál-Jamı ýs-saǵır)

Tym ósken shashty alý súnnet. Biraq bir jaǵyn alyp, bir jaǵyn qaldyrý durys emes. Rasynda Paıǵambarymyz (s.a.ý.) shashynyń bir jaǵy tyqyr, bir jaǵy uzyn balany kórgende “Shashyn tolyq alyńdar, ne bárin almańdar” degen. Jáne fıqh kitaptarynda bastyń tóbesin qaldyryp, arty men janyn alý mákrýh ekeni aıtylǵan. 

Áıelderdiń shashyn er kisilerge uqsatyp alýy úlken kúná. Tipti eri ruqsat berse de, jaıyz emes. 

Shashty juma saıyn, qysqartý, artyǵyn alý mýstahab. Shashty jýyp, tarap tazalyǵyna mán berý kerek.

Ústińgi eringe túskenshe ósken murtty bastyrý, qysqartý da mýstahab. 

Tabıǵın Imam Shaǵbı (rah.) murtyn ústińgi erni tolyq kórinip turatyndaı etip qysqartyp, eki ezýine shyqqandaryn qııatyn. Fath ýl-barı atty eńbeginde murt alýdyń eń jaqsy úlgisi sol ekenin aıtqan.

Saqalda súnnet bolǵany adamnyń óz qolyna ustalardan artyǵyn jáne jan-jaǵynyń da artyq-aýysyn qııý.

Saqal men murttyń tutasqan tusyndaǵy taldary julý – bıdǵat. 

Muryn ishindegi artyq ósken qyldardy túbimen julý alapes tárizdi túrli keselge sebep bolatyndyqtan, qysqartyp qıǵan durys. 

Betke shyqqan qyldar men qastyń kózge oǵash kórinetin jerlerin julýǵa–áıelderge uqsamaý shartymen- beıis joq.

Aǵarǵan shashty –az bolsa- ádemi kórinýdi maqsat etpeı, julýda beıis emes. Biraq kóp bolsa, “Aǵarǵan shashtaryńdy julmańdar. Óıtkeni ol qııamet kúni musylman úshin nur” degen hadıs boıynsha, mákrýh.

Qoltyq jáne kindik astyn aptasyna bir ret qyrý mýstahab. Ol múmkin bolmasa, on bes kúnde bir alady. Qyryq kúnnen asyrý tahrımen mákrýh.

Keýde men arqadaǵy qyldy qyrý, julý Islam ádebine saı emes.