BALA JÁNE DIN
Buıyrsa oqý jylynyń aıaqtalýyna da sanaýly kúnder qaldy. Bala jáne din týraly taqyryp negizinen oqý jylynyń basynda bir kóterilip, sosyn birtindep basylyp qalady. Alaıda bul otbasyndaǵy balanyń dini týraly talas toqtap qalady degen sóz emes. Elimizde túrli otbasylarda tárbıelenip jatqan balalar bar. Ata-analardyń basym bóligi balalarynyń óz qalaýy sheńberinde bolǵanyn talap etedi. Mysaly, ata-anasy dindar bolsa balany erte jastan dinge baýlıdy. Bala qalaýymen qabyldaıdy nemese qoryqqanynan oryndaıdy. Keıbir kezinde «din» ótip ketken balalar eseıe kele agnostık nemese ateıst bolyp ketkenin de kórdik. Demek balanyń súıispenshiligi men qalaýyn oıatpaǵan nárse balaǵa qundylyq bolmaıdy.
Osy psıhologtardyń tujyrymy boıynsha 12 jasqa deıin bala ata-anasynyń seniminde bolady eken. Al jasóspirimdik kezde árbir jetkinshek ózine jańa senim izdeı bastaıdy. Bul shamamen 18 jas dep sanalady. Ne ata-anasynan úırengen senimde qalady, ne bolmasa ózine jańasha senimder qalyptastyrady. Tipti senimnen múlde bas tartýy da múmkin. Keıbir dindar ata-analardyń balalary dinnen qashý talpynysyna túsetin kórinedi. Olaı bolatyny bala kezinen bastap kóptegen tıymdar ony balalyq ómirin erkin súrýge múmkinshilik bermeıdi.
Elimizdiń meshitterinde «ımanı jaz» degen jappaı shara bastalady. Meniń pikirimshe bala kezde kórgen jaqsy dúnıeleri eresek kezeńde saǵynyshpen eske alatyn estelikterge aınalady. Kórgen meshiti, sabaq bergen ustazy, oqyǵan Qurany da solaı qalýy úshin balaǵa tyqpalaýdan buryn súıispenshilik qalyptastyrý mańyzdy. Dindar ata-analardyń balalarynyń dinnen alshaq, dinnen alshaq otbasylardyń balalarynyń dindar bolýy da jıi kezdesetin qubylys. Demek, bolashaq urpaǵymyzdyń ımandylyǵyna talpynys durys shyǵar, biraq túptiń túbinde olarǵa ıman berýshi Jaratqan ekenin esten shyǵarmaǵan durys. Sol úshin balaǵa aýyr jaýapkershilik júkteý, onyń názik janyn ólim týraly ýaǵyzdarmen jaralaý dinniń de, pedagogıkanyń da tásili emes.
Balalyq shaqtan ótip óz bıligi ózine tıe bastaǵan shaqta dostar toby endi otbasynyń aldyna shyǵyp ketedi. Sondyqtan balańyzdy durys tárbıelegińiz kelse, onyń ortasyna nazar aýdarý kerek! Paıǵambarymyz da «átir satatyn adamnyń qasynda otyrsań ústińe hosh ıis sińedi, al ustanyń qasynda otyrsań kıimińe shoq túsedi» degenindeı qazaq halqy da «Dosyńdy aıt, seniń kim ekenińdi aıtaıyn!» deıdi. «Qyzym jaqsy bolsyn deseń qyzy jaqsymen aýyldas bol, ulym jaqsy bolsyn deseń uly jaqsymen aýyldas bol!» degen sózde jan bar. Ǵabıden Mustafınniń: «Urpaǵyńdy dúnıege ákelgen ekensiń, ony baýlı da bil!» deıdi ǵoı.
Sondyqtan tárbıeleý balalarǵa mindet júkteý ǵana emes. Tipti dinı jaýapkershilikte de ózine salmaq sala otyryp ózine sheshim qabyldatý onyń dindarlyǵynda salmaqty ról atqarady. Al ata-analardyń kúshimen, qorqytýymen bolǵan dindarlyqtan bala ózine erkindik tıgen kúni qutylýǵa tyrysady. Sondyqtan bala bizdiń qalaǵanymyz sııaqty emes, úlgi bolǵanymyz sııaqty ósetinin esten shyǵarmaǵanymyz abzal!
Bala-shaǵalarymyz aman bolsyn! Siz ne deısiz?
Keńshilik TYShHANULY
